ODSŁUCHAJ

Jest takie ważne miejsce, niedaleko nas, miejsce po dawnym nazistowskim obozie koncentracyjnym Stutthof. To tam, już od pierwszych dni II Wojny Światowej trafiali mieszkańcy Pomorza, aktywni, odważni Kaszubi, działacze z Wolnego Miasta Gdańsk. Ci, którzy pragnęli wolnej Polski, kochali wolność, po prostu chcieli być sobą. Początkowo był to obóz przejściowy  dla Jeńców Cywilnych, następnie Obóz Specjalny, a od 1942 roku Obóz Koncentracyjny (Konzentrationslager Stutthof). Już 2 września 1939 roku przybył do obozu pierwszy transport składający się ze 150 osób. Obóz działał przez 2077 dni i był najdłużej istniejącym nazistowskim obozem na terenach wchodzących aktualnie do Polski. Przez cały ten okres łącznie przez (Obóz Koncentracyjny) Stutthof przeszło około 110 tysięcy ludzi z 28 krajów. Liczbę ofiar ocenia się na ponad 65 tysięcy.

Rok 1945 więźniowie witali z wielką nadzieją na wyzwolenie, nie wiedząc jeszcze wtedy, jak wielką cenę będą musieli zapłacić za swą wolność. Szybkie tempo radzieckiej ofensywy spowodowało, że władze Trzeciej Rzeszy podjęły decyzję o ewakuacji Obozu Koncentracyjnego Stutthof w kierunku, odległego o 140 km, Lęborka. Przewidziano 7 dniowy marsz, który w rzeczywistości trwał kilkakrotnie dłużej. Skutkiem marszu była śmierć połowy z około 11500 więźniów, która 25 i 26 stycznia wyruszyła z obozu centralnego. Liczba ofiar byłaby znacznie większa, gdyby nie pomoc wielu mieszkańców kaszubskich wsi, w tym również Luzina.

Działalność Obozu Stutthof i jego ewakuacja, w styczniu 1945 roku, zwana Marszem Śmierci, odcisnęła piętno na historii Kaszubów. Tę historię mogą bardzo dobrze pamiętać Twoi pradziadkowie lub dziadkowie…