Początki szkolnictwa przy parafii, rok 1859
Zapisy z wizytacji parafii z 1780 roku wspominają o początkach edukacji w Luzinie. Lekcji czytania i pisania udzielał wówczas organista o nazwisku Lipiński. Najbliższa szkoła, z której korzystać mogli ówcześni mieszkańcy znajdowała się w Wejherowie u oo. reformatów.
Pierwsza szkoła katolicka w Luzinie powstała w 1859 roku. Była tam jedna sala lekcyjna oraz mieszkanie dla nauczyciela. Dzieci wyznania ewangelickiego i rzymsko- katolickiego uczyły się oddzielnie. W 1880 roku szkołę katolicką przeniesiono do nowego budynku przy obecnej ulicy Ofiar Stutthofu. W 1900 roku szkołę przemianowano na szkołę dwuwyznaniową.
Po II wojnie światowej w Publicznej Szkole Powszechnej znajdowały się 4 izby lekcyjne, a dodatkowe pomieszczenie wynajmowano u Anastazji Jasiewicz. „Nową szkołę” – Pomnik Tysiąclecia Państwa Polskiego przy ulicy Szkolnej 13 oddano do użytku 3 września 1963 roku. W szkole znajdowały się gabinety: fizyczno-chemiczna, matematyczna, języka polskiego, geograficzna, języka rosyjskiego, gabinet lekarski, biblioteka, pracownia techniczna, sala gimnastyczna, świetlica oraz kuchnia. Nowy budynek nie rozwiązał jednak problemów lokalowych, szkoła nadal wynajmowała pomieszczenia do zajęć dydaktycznych w starej plebani kościoła oraz ośrodku zdrowia. Korzystano także z pomieszczeń w „starej szkole” przy ulicy Ofiar Stutthofu. Obecnie uczą się tam tylko dzieci w wieku przedszkolnym.
Uroczystość nadania szkole imienia Lecha Bądkowskiego oraz wręczenie sztandaru odbyła się 24 maja 1991 roku. Rozbudowa i powiększanie nowego budynku szkoły odbywało się w kolejnych latach. Dnia 13 lutego 1998 roku zostało oddane do użytku kolejne skrzydło szkoły z sześcioma salami lekcyjnymi. Utworzono dwie nowe klasy języka polskiego oraz matematyki, a także gabinet historyczny i geograficzny. W jednej sali urządzono również pracownię komputerową. Wraz z początkiem nowego roku szkolnego oddano do użytku kolejne pomieszczenia. Szkoła została powiększona o 3243,70 m². Całkowita powierzchnia budynku wynosiła 4854,70 m². W 2004 roku w gmachu szkoły dostępne było 18 klas dydaktycznych, biblioteka, świetlica, stołówka i mini-sala gimnastyczna. Szkoła posiadała również Izbę Patrona Szkoły oraz izbę regionalną. Szkoła została odnowiona i odmalowana, powstał przy niej parking, a w 2008 roku pojawił się wewnętrzny monitoring. W 2018 przy Szkole Podstawowej otwarto nową halę sportową. Do czasów ponownej reformy edukacji, likwidacji gimnazjum i powrotu do ośmioklasowej szkoły podstawowej, część szkoły była użytkowana przez gimnazjum nr 1.
Główny budynek gimnazjum, znajdujący się przy ulicy Mickiewicza, powstał w 2002 roku. 18 października odbyło się nadanie szkole imienia Pisarzy Kaszubsko-Pomorskich. Poprzednie trzy lata, bezpośrednio po reformie wprowadzającej gimnazja w 1999, uczniowie starsi uczęszczali do budynku przy Szkolnej 13 tzw. „Nowej Szkoły”. Ówczesne, początkujące Gimnazjum miało również swoje oddziały w Szkole Podstawowej w Kębłowie i w Szkole Podstawowej w Sychowie. W 2007 roku Gimnazjum zostało rozbudowane o halę widowiskowo-sportową, której uchwałą z 28 czerwca 2010 roku nadano imię Marszałka Macieja Płażyńskiego. W 2019 roku gimnazja zakończyły swoje funkcjonowanie, a budynek Gimnazjum stał się siedzibą Szkoły Podstawowej nr 2 w Luzinie. W 2018, 6 marca, Szkole Podstawowej nr 2 zostało nadane imię prof. Gerarda Labudy.
Na terenie gminy Luzino rozwijały się również równolegle ośrodki edukacyjne w innych sołectwach.
Pierwsze wpisy w szkolnej kronice z Kębłowa datowane są na rok 1896. Wpisy te kronikarz sporządził w języku niemieckim. Był to czas kiedy Polska była pod zaborami, a Kębłowo historycznie należało do zaboru pruskiego i nosiło niemiecką nazwę Kamlau. Wpisy w języku polskim pojawiają się w roku szkolnym 1920/1921. Z kronik wiemy jednak, że historia szkolnictwa w Kębłowie sięga roku 1840. Kronikarz wspomina, że stara szkoła została wybudowana mniej więcej w czasie, kiedy majątek Kębłowo został podzielony na folwarki, a mianowicie około roku 1840. W ówczesnym budynku znajdowała się jedna izba lekcyjna oraz mieszkanie dla kierownika szkoły. 2 września 1890 roku w Kębłowie miało miejsce uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego dla okolicznych szkół: Luzina, Strzebielina, Gościcina oraz Góry Pomorskiej.
W latach późniejszych konieczna była rozbudowa szkoły (ze względu na zwiększającą się ilość mieszkańców Kębłowa) i dlatego powstał nowy budynek, o którym kronikarz pisze: “nowa szkoła ma dwie sale lekcyjne, kancelarię i mieszkanie nauczycielskie. Od roku 1936 odbywała się więc nauka w trzech salach [dwóch budynkach] i zatrudnionych było dwóch nauczycieli”. Nowy budynek powstał w odległości 200 metrów od starego, na górze, prawie w środku wsi. Inwestycja ta była możliwa dzięki finansowemu poparciu Towarzystwa Popierania Budowy Publicznych Szkół Powszechnych.
1 września 1939 roku wybuchła II wojna światowa i już następnego dnia Kębłowo zostało zajęte przez niemieckie wojsko. Polskie szkoły były przekształcone w szkoły niemieckie (Volkschule), których głównym zadaniem była nauka języka niemieckiego i niszczenie polskości u młodych pokoleń. Taki sam los spotkał szkołę w Kębłowie. 11 marca 1945 roku Kębłowo zostało wyzwolone przez wojsko sowieckie, które zajęło budynek szkoły. Lekcje w szkole mogły rozpocząć się ponownie dopiero 15 kwietnia. Szkoła była niestety w bardzo złym stanie. Brakowało właściwie wszystkiego, począwszy od ławek, krzeseł, tablic a kończąc na podręcznikach. W tych ciężkich warunkach szkołą kierował pan Leon Kminkowski i wspomagała go nauczycielka – pani Helena Grzenia. W 1945 r. część lekcji została przeniesiona do dworu, w którym niegdyś mieszkał Ludwig von Platen, zanim przeprowadził się do Pałacu w Charwatyni.
Stary dwór Ludwiga von Platen, w którym znajdowała się w późniejszym czasie jedna szkolna izba.
Od roku 1949 szkoła była doposażana dzięki różnym instytucjom, m. in. dzięki Zakładowi Przemysłu Drzewnego nr 4 z Gościcina (szkoła otrzymała 36 stolików, 60 krzeseł oraz tablicę szkolną), Stoczni Gdyńskiej (szkoła wzbogaciła się o pierwszy w regione czterolampowy radioaparat) i Powiatowemu Zarządowi Spółdzielni Chłopskiej z Wejherowa (ofiarowano naszej szkole 154 książki).
W wakacje 1952 roku wszystkie sale szkolne zostały odnowione, a kapitalny remont rozpoczął się w 1957 roku. Niestety prace wykonawców pozostawiały wiele do życzenia i efekt nie był zadowalający. Kolejny remont miał miejsce w 1967 roku. Nową szkołę oddano do użytku 1 września 1972 roku. Miała ona pięć sal lekcyjncych, dwie klasopracownie z zapleczem technicznym, świetlicę, kuchnię z zapleczem, pokój nauczycielski, gabinet kierownika szkoły, bibliotekę, sanitariaty i dwa mieszkania. W tym czasie dyrektorem szkoły był już Wacław Bujak. W 1995 roku dyrektor szkoły – pani mgr inż. Halina Stankowska na zorganizowanym zebraniu rad sołeckich wsi należących do obwodu szkoły powołała Społeczny Komitet Rozbudowy Szkoły i Budowy Sali Gimnastycznej. Do 2001 roku zgromadzono 30 tysięcy złotych. W czerwcu 1997 roku Rada Gminy Luzino podjęła uchwałę o rozbudowaniu szkoły i budowie sali gimnastycznej. Budowę rozpoczęto wiosną 2000 roku. Uroczyste oddanie ubiektu do użytku nastąpiło 16 września 2005 roku. W nowym szkolnym budynku mieściły się: sala gimnastyczna, dwie sale lekcyjne, sanitariaty i szatnia.
20 września 2001 roku odbyła się uroczystość nadania Szkole Podstawowej w Kębłowie imienia Jana Pawła II. W uroczystościach wzięło udział wielu znamienitych gości, m. in.: Jego Ekscelencja Tadeusz Gocłowski, księża proboszczowie sąsiednich parafii, wiceminister Edukacji Narodowej Wojciech Książek, kurator województwa pomorskiego Andrzej Jachnik, poseł Ziemi Wejherowskiej Jerzy Budnik, przedstawiciele władz powiatowych i Gminnych. W kolejnych latach trwa nadal intensywna rozbudowa szkoły. 24 października 2012 r. zakończono budowę nowej części szkoły – łącznika między salą gimnastyczną a starą częścią budynku.
Szkoła Podstawowa w Wyszecinie istniała już w okresie międzywojennym. Była to szkoła czteroklasowa, której daty powstania nie można dokładnie ustalić. Mieściła się ona w starym budynku przy drodze biegnącej w kierunku Tępcza. Budynek został rozebrany w 1959 roku.
Po wyzwoleniu wsi w 1945 roku szkoła zaczęła się rozwijać. Pierwszymi nauczycielami w latach 1946 -1947 byli pani Kminikowska, jej córka oraz syn Kazimierz. Warunki pracy były bardzo trudne. Zwykłe deski zastępowały ławki szkolne. W roku szkolnym 1947/1948 funkcję kierownika zaczęła pełnić pani Regina Zienowicz do roku 1953. Nauczycielami pracującymi w tym czasie byli: Matylda Malinowska, Zdzisław Tessa, p. Czerwiński, p. Rutkowski, Stanisław Sikora, Urszula Fortuna. Do 1953 roku uczniowie i nauczyciele nadal pracowali w bardzo ciężkich warunkach. Nauka początkowo odbywała się w jednej sali lekcyjnej, a następnie w wyniki remontu zaadaptowano do nauczania drugie pomieszczenie będące zarazem mieszkaniem kierownika szkoły.
W latach 1947-1953 do celów nauki wykorzystywano salę w starym pałacyku , w którym także mieściło się biuro oraz mieszkania strażników więziennych. Lekcje odbywały się również w budynku prywatnym pana Miękickiego.
W roku szkolnym 1950/1951 uczniowie szkoły po raz pierwszy otrzymali świadectwa ukończenia siedmiu klas szkoły podstawowej. W roku 1952 rozpoczęto budowę nowego obiektu szkolnego, który oddano do użytku w 1953 roku. Był to początkowo budynek parterowy z 3 mieszkaniami dla nauczycieli na poddaszu. Kilka lat później dobudowano piętro. Jeszcze przez rok funkcję kierownika pełniła pani Regina Zienowicz, a w roku 1954 kierownictwo szkoły objął pan Ignacy Lisewski, były dyrektor szkoły w Rumi Janowie. W Wyszecinie pracował do czerwca 1959 roku, a od września 1959 roku został kierownikiem szkoły podstawowej w Luzinie.
W okresie, gdy funkcję kierownika pełnił pan Lisewski w skład grona pedagogicznego wchodzili: Wacław Bujak, Maria Nowogrodzka, Sylwester Wiśniewski, pan Kiedrowski. Budynek szkoły był już w tym okresie w pełni wystarczający do prowadzenia normalnych zajęć lekcyjnych. Na zewnątrz był jeszcze nieotynkowany, nie było również ogrodzenia. Budynek nie posiadał elektryczności. Instalacja została założona w 1958 roku. Szkoła liczyła w tym czasie 61 uczniów.
Kierownik szkoły i nauczyciele mieszkali w szkole. Pan Lisewski zajmował służbowe 2-pokojowe mieszkanie na piętrze. Obok zamieszkiwał nauczyciel Wacław Bujak. Pozostali nauczyciele kolejno zajmowali pomieszczenie kancelarii szkoły. Od września 1959 roku kierownictwo szkoły przejął pan Jan Leśniowski. W szkole pracowali również jego synowie Zygmunt i Wiktor.
W 1968 roku odbył się remont kapitalny szkoły. Od 1960 roku przy szkole istniał Ośrodek Kultury kierowany kolejno przez pana Leśniowskiego i pana Labudę. Sukcesem było zajęcie I miejsca w powiecie oraz wizyta przedstawiciela Ministerstwa Kultury i Sztuki pana Kwiatka. Od 1 września 1968 roku kierownikiem szkoły został pan Wacław Bujak, były kierownik Szkoły Podstawowej w Jeleńskiej Hucie. W roku szkolnym 1968/1969 do szkoły uczęszczało 114 uczniów. Rok później 120 uczniów.
4 czerwca 1973 roku rozpoczął się remont kapitalny szkoły. Prace rozpoczęto od zdjęcia dachu. We wrześniu zainstalowano centralne ogrzewanie. Prace malarskie trwały do grudnia 1973 roku. 8 grudnia odbył się komisyjny odbiór przekazanego do użytku po kapitalnym remoncie obiektu szkolnego. Również mieszkania nauczycielskie zostały wyposażone w łazienki i centralne ogrzewanie. Od 1 września 1974 roku w szkole zaczął funkcjonować gabinet dentystyczny.
W roku szkolnym 1984/1985 dyrektorem szkoły została pani Krystyna Bułak.W 1985 roku, w ramach Narodowego Czynu Pomocy Szkole, zaadaptowano stary budynek znajdujący się na terenie posesji szkolnej na pracownię zajęć praktyczno – technicznych. Wzniesiono podwójne ściany, położono tynki, wymieniono okna, drzwi i podłogę, postawiono piec. Sojusznikami i sponsorami inwestycji był Państwowy Zakład Rolny w Wyszecinie oraz rodzice. Ponadto z funduszy Urzędu Gminy w Luzinie przy pomocy Zakładu Rolnego w Wyszecinie wybudowano boisko szkolne.
Od 2000 roku szkoła należy do Sieci Szkół Promujących Zdrowie. Pracuje według własnego wypracowanego programu zdrowotnego, organizuje imprezy promujące zdrowy styl życia. Uczniowie mają w tym zakresie duże osiągnięcia w konkursach na szczeblu powiatowym.
W 2004 roku Pomorski Kurator Oświaty w Gdańsku i Zespół ds. Szkół promujących Zdrowie wydał szkole Certyfikat, czym potwierdził, że Szkoła Podstawowa w Wyszecinie spełnia kryteria Wojewódzkiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie.
W 2005 roku zaczęła się budowa sali rekreacyjno – sportowej. Inwestycję zrealizowano przy wsparciu Samorządu Województwa Pomorskiego. 26 stycznia 2006 roku odbyło się uroczyste przekazanie sali do użytku.
We wrześniu 2006 roku dyrektorem szkoły została pani Barbara Hojan. Rok szkolny 2007/2008 uczniowie i nauczyciele rozpoczęli w lepszych warunkach. W czasie wakacji poprawiła się baza szkoły. Przeprowadzono remont dachu, wymieniono wszystkie okna na pierwszym piętrze. W 2008 roku kompleksowo odnowiono pracownię komputerową w ramach Projektu MEN „Pracownie Komputerowe Dla Szkół”, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.
W 2015 roku zmieniono organizację szkoły. Obecnie na parterze mieszczą się sale oddziałów przedszkolnych oraz klasy pierwszej i drugiej, a na piętrze uczą się dzieci klas III – VI. Każda klasa ma swoją salę, w której przygotowano szafki, aby dzieci mogły pozostawiać książki i przybory szkolne. Bibliotekę szkolną oraz pokój nauczycielski przeniesiono na I piętro, natomiast na parterze przygotowano szatnię dla uczniów. Praca w placówce jest jednozmianowa. Otoczenie szkoły jest bezpieczne i estetyczne. Teren szkoły jest ogrodzony, a na przystanku przygotowana jest zatoczka dla czekających na autobus, barierka zabezpieczająca oraz oznakowane przejście dla pieszych.
Obecna szkoła w Barłominie mieści się w dawnym domu przypałacowym dla służby, obok spalonego po wojnie pałacu. Po posiadłości dworskiej pozostały zabudowania szkoły oraz otoczenie parkowe (stare dorodne drzewa). Szkoła ma tutaj swoją siedzibę nieprzerwanie od roku 1948.
W roku szkolnym 1951/52 w wyniku współpracy Komitetu Rodzicielskiego z kierownictwem szkoły wykonano następujące prace remontowe w budynku szkolnym: przełożono dach – pokryty dachówką, przestawiono jeden piec w klasie, odmalowano szkołę od wewnątrz, wyremontowano i przebudowano mieszkanie dla kierownika szkoły. Mieszkanie składało się dwóch pokoi (jeden bez ogrzewania) i kuchni, oszklono okna, uzyskano trzecią izbę lekcyjną.
W 1956 roku po raz pierwszy od zakończenia wojny wymalowano wszystkie drzwi i okna szkoły farbą olejną. Od strony wschodniej budynku szkolnego wprawiono nowe pojedyncze okna. W 1957 roku wmontowano podwójne okna w klasie na piętrze od strony południowej i piętrze od strony północnej. 17 kwietnia 1961 roku dzięki staraniom kierownika szkoły rozpoczęto remont kapitalny budynku szkolnego. Szkoła uzyskała: dwa mieszkania dla nauczycieli (dwa mieszkania istniejące zmodernizowanym budynku szkolnym były cztery mieszkania; dwie sale lekcyjne; pokój nauczycielski, kancelarię, pomieszczenie na pomoce naukowe i szatnię.
W 1995 roku mieszkanie dyrektora szkoły zostało zaadaptowane na potrzeby klasy przedszkolnej, drugie mieszkanie na potrzeby pokoju nauczycielskiego i gabinetu dyrektora szkoły, trzecie mieszkanie zaś na potrzeby kuchni. Podjęto przygotowania do budowy sali gimnastycznej. Prace wykonywały firmy: Marka Szreder, AMBUD Andrzeja Mielke, instalacje elektryczne wykonał Szweda. Uroczyste otwarcie sali – świetlicy nastąpiło 13 września 1997 roku. W 1996 roku położono terakotę na dolnych korytarzach szkoły. Sukcesywnie wymieniano oświetlenie w pomieszczeniach dydaktycznych. W 1998 roku odmalowano pomieszczenia szkolne. W 1999 roku założono instalację odgromową budynku szkolnego.
Początki szkolnictwa w tej wsi sięgają natomiast 1858 roku, kiedy szkoła mieściła się w budynku folwarcznym leżącym na pograniczu Barłomina i Milwina. Uczęszczały do niej dzieci z obu miejscowości, natomiast w 1906 utworzono oddzielny obwód szkolny dla Barłomina. Pod koniec I wojny światowej szkoła została przeniesiona do budynku folwarcznego znajdującego się na początku wsi (patrząc od strony północnej).
W 1925 roku utworzono projekt budowy nowej szkoły, który zaakceptowany przez Komisję Międzyministerialną. Budowę szkoły w Barłominie rozpoczęto w 1938 roku. Plan nowego budynku szkolnego zakładał na parterze 3 sale lekcyjne, kancelarię i hol rekreacyjny cały podpiwniczony, na poddaszu zaplanowano mieszkanie dla kierownika szkoły 2 pokoje i dwa mieszkania dla 2 nauczycieli każde po 1 pokoju i kuchni. Towarzystwo Popierania Budowy Publicznych Szkół Powszechnych udzieliło poparcia finansowego w wysokości 5000 zł. Nadzór nad pracami technicznymi sprawował Teofil Scheibie z Wejherowa. Budynek postawiono w surowym stanie, a prace zostały przerwane wybuchem II wojny światowej w 1939 roku. Brak opieki nad budynkiem spowodował zniknięcie murów. Po wyzwoleniu w 1945 roku na szkołę przydzielono stary budynek, w którym szkoła mieściła się dawniej.
Budynek Szkoły w Barłominie (2001)Szkoła Podstawowa w Sychowie powstała w 1948 roku w budynku pozyskanym z dworku po byłym właścicielu Antonim von Sychowskim pochodzącym z rodziny szlacheckiej. Następnie we wrześniu 1966 r. rozpoczęto budowę pawilonu szkolnego sąsiadującego z byłym dworkiem. Szkole Podstawowej w Sychowie dnia 7 października 1968 roku nadano imię patrona – płk. Stanisława Dąbka, dowódcy obrony lądowej Wybrzeża z 1939 roku. Dla upamiętnienia tej uroczystości ustawiono obelisk poświęcony jego pamięci.
Dnia 18 września 1990 roku podczas obchodów Święta Patrona Szkoły rodzice ufundowali sztandar. Z powodu dalszych problemów lokalowych rozpoczęto kolejną przebudowę pawilonu, dobudowano 6 sal lekcyjnych z pomieszczeniami gospodarczymi i kotłownią. Otwarcie nowego segmentu szkolnego odbyło się 17 września 1994 roku. Liczba uczniów nadal wzrastała i szkoła nie posiadała sali gimnastycznej.
Nastąpiła dalsza rozbudowa budynku i 14 października 2013 roku oddano do użytku kompleks sportowo – dydaktyczny, składający się z sali gimnastycznej, zaplecza sanitarnego, sali komputerowej oraz 3 sal dydaktycznych i sali do gimnastyki korekcyjnej.
Nadmienić należy, że przed założeniem Szkoły Podstawowej w Sychowie w 1948, od początku XX wieku działały mniejsze 2-klasowe szkoły powszechne w Dąbrówce, Milwinie i Robakowie. Szkoła w Sychowie, zajmująca w stosunku do nich centralne położenie, w miarę postępującej reorganizacji i dokonywanej kumulacji grona nauczycielskiego przejmowała ich zadania dydaktyczne i pedagogiczne.
Opracowanie: Marcin Mutka
Bibliografia:
- Klotzke Z., Barłomino. Monografia Wsi, Luzino 2002.
- Klotzke Z., Bedeker Luziński, Luzino 2004.
- Klotzke Z., Kębłowo. Wieś i parafia, Luzino 2006.
- Klotzke Z., Oświata w obwodzie Szkoły Podstawowej im. pułkownika Stanisława Dąbka w Sychowie, Sychowo 1999.
- Klotzke Z., Ziemia Luzińska. Leksykon, Wejherowo 2009.
- Labuda G., Dzieje Wsi Luzino do schyłku XIX wieku, Luzino 1995.